A major part of the ship building process which is one of the heavy industry production has been still done as project type. Ship building industry is one of the most risky sectors based on its activities and occupational injuries. The numbers of the occupational accidents and the results of the occupational injuries prove that urgent measurements should be taken for ship building industry. In this paper, an integrated risk assessment method including fuzzy sets, rule based inference system, analytic hierarchy process, and bow-tie technique has been proposed to literature in order to consider and reduce occupational risks at shipyards. Bow-tie technique is widely preferred to use for analysis of occupational risks at workplace. The method is used to analyze the key factors that cause the occurrence of a risk, and it is also used to analyze the consequences of a risk. In the scope of this study, unlike the literature, the bow tie technique has been combined with the fuzzy inference system. When an accident occurs, there is a possibility that a variety of different situations may outcome, and only one of these possibilities occurs. However, the current risk assessment methods only consider the severity of the most likely outcome to predict risk magnitude. In this paper, with the proposed approach, the magnitudes of occupational risks are obtained by considering all the possibility outcomes of a potential accident, different from the current methods. The proposed approach has been applied to ship building process, the possible risks have been analyzed, the risky activities have been ranked, and preventions have been proposed to reduce risk levels.
Keywords: Risk analysis, Bow-tie technique, Fuzzy logic, Fuzzy inference systemTersanelerde yapılan üretim ağır sanayi üretimi olarak değerlendirilmektedir ve gemi üretiminin büyük bir bölümü, hâlihazırda proje tipi üretim olarak devam etmektedir. Çalışma ortamında yürütülen iş aktiviteleri ve çalışma ortam koşulları dikkate alındığında tersaneler en riskli sektörlerin arasında yer almaktadır. Tersanelerde yaşanan iş kazaları ve bu kazaların sonucunda ödenen maddi ve fiziki bedeller dikkate alındığında, tersanelerin hemen önlem alınması gereken riskli iş kollarından biri olduğu anlaşılmaktadır. Çalışmamızda, tersanelerde meydana gelen iş kazalarının ve meslek hastalıklarının analizi ve ilgili risklerin azaltılması için bulanık küme, kural tabanlı çıkarım mekanizması, analitik hiyerarşi süreci ve papyon tekniklerini içeren entegre bir risk değerlendirme yöntemi önerilmiştir. Papyon yöntemi iş kazalarına neden olan mesleki risklerin analizi için literatürde kullanımı yaygın olarak tercih edilen bir tekniktir. Metot, riskin ortaya çıkmasına neden olan temel faktörlerin ve risk gerçekleştiğinde yol açacağı sonuçların analiz edilmesi için kullanılmaktadır. Çalışmamızda literatürden farklı olarak, papyon tekniği bulanık çıkarım mekanizmasıyla birleştirilmiştir. Bir kaza gerçekleştiğinde birbirinden farklı çeşitli olumsuz durumun ortaya çıkma ihtimali vardır ve bu ihtimallerden yalnızca biri gerçekleşir. Ancak, mevcut yöntemlerde risk derecesi belirlenirken yalnızca en olası sonucun şiddeti dikkate alınır. Önerilen yöntemde ise mevcut yöntemlerden farklı olarak, şiddet tüm olumsuz sonuçların gerçekleşme ihtimallerinin bir bileşkesi olarak dikkate alınarak risk derecesi belirlenir. Böylece, geliştirilen yöntem yardımıyla tanımlanan mesleki riskler tüm olası sonuçlar dikkate alınarak derecelendirilir. Önerilen yöntemin uygulaması bir tersanede yürütüle gemi inşa faaliyetlerine uygulanmış, üretim sürecindeki iş aktivitelerindeki riskler değerlendirilmiş, faaliyetlere ilişkin risk derecelerine belirlenerek sıralanmış ve risk azaltma için alınması gereken önlem tedbirleri tanımlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Risk analizi, Papyon tekniği, Bulanık mantık, Bulanık çıkarım mekanizması