The safety and risk assessment of dangerous cargo operations in oil and chemical tankers is a necessary process to prevent possible accidents during these operations. Fire and explosion are the major accidents encountered in tanker operations. In this study, a model was constructed through the Fuzzy Bayes Network Method for the probabilistic relationships between the causes of fire and explosion accidents that could occur during the tank cleaning process. The study is composed of two stages. Firstly, the variables that are the subject of the problem and that constitute the graphical structure of the Bayes Networks are identified. Then, expert opinion was sought as the statistical data on accident reports were not recorded properly while identifying the conditional probability of the relationships between the variables. Linguistic variables whose fuzzy membership functions were identified were used in detecting the probabilities. The findings of the sensitivity test revealed that the major reasons that could lead to fire and explosion during the tank cleaning process are ignition sources, reaction and safety culture.
Keywords: Bayes Networks, Fuzzy Logic, Risk Assessment, TankerPetrol ve kimyasal tankerlerde gerçekleştirilen tehlikeli yük operasyonlarının emniyet ve risk değerlendirmesi, bu operasyonlar sırasında meydana gelecek kazaların önlenmesi için gerekli bir süreçtir. Yangın ve patlama, tanker operasyonlarında karşılaşılan başlıca kaza tiplerindendir. Bu çalışmada bulanık bayes ağları yaklaşımı ile tanker operasyonlarından tank temizleme sürecinde meydana gelebilecek yangın ve patlama kazası nedenleri arasındaki olasılıksal ilişkiler için bir model oluşturulmuştur. Çalışma ana olarak iki aşamadan oluşmaktadır. İlk olarak, problemin konusu olan ve bayes ağlarının grafiksel yapısını oluşturan değişkenler belirlenmiştir. Daha sonra ise bu değişkenler arasındaki ilişkilerin koşullu olasılıklarının belirlenmesi sürecinde kaza raporlarına ilişkin istatistiki verilerin yeterli olmamasından dolayı uzman görüşlerine başvurulmuştur. Olasılıkların ortaya çıkarılmasında, bulanık üyelik fonksiyonları belirlenmiş sözel değişkenler kullanılmıştır. Duyarlılık testi ile elde edilen çalışmanın bulgularında, tank temizleme sürecinde yangın ve patlamaya sebep olacak en önemli nedenler olarak ateşleme kaynakları, reaksiyon ve emniyet kültürünün olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Bayes Ağları, Bulanık Mantık, Risk Değerlendirme, Tanker